عکس العمل آیت الله آملی لاریجانی در قبال برخی اظهارات درباره علم دینی
عدم‌ارتباط علم و ایدئولوژی، یک حرف قرن هجدهمی است
آیت الله آملی لاریجانی در نشست مسئولان عالی قضائی کشور تأکید کردند : از کسانی که می‌گویند پروژه اسلامی کردن علوم در کشور شکست خورده است باید پرسید که؛ شما چقدر در این زمینه تحقیق کرده‌اید و از مباحث مربوط به این حوزه چقدر اطلاع دارید؟ اینکه گفته می‌شود اسلامی کردن علوم امر محالی است و علم و ارزش و ایدئولوژی ارتباطی با هم ندارند یک سخن قرن هجدهمی است. به‌ضرس قاطع می‌گویم که میان صاحب‌نظران بنام در مغرب‌زمین در زمینه فلسفه علم، افراد بسیاری این سخن را قبول ندارند و ورود ارزشها از نواحی مختلف به علوم، بحثی پذیرفته‌شده است.
رئیس قوه قضاییه تز بی‌طرفی علم را نظریه‌ای مربوط به ۲۰۰ سال پیش عنوان کرد و گفت: اینکه یک مسئول بگوید پروژه اسلامی کردن علوم در کشور شکست خورده، حرف بی‌مبنایی است. زمانی پوزیتیویست‌ها مدعی بودند که در علم عین واقع را می‌بینند بدون آنکه هیچ امر انسانی در آن وجود داشته باشد اما امروز چگونگی راهیابی ارزشها به ساحت علم یک سخن قابل توجه است و صرفاً سخن عده‌ای در داخل کشور نیست بلکه بسیاری از فیلسوفان علم در جهان معتقدند که علم، با ارزشهای بسیاری مرتبط است. به‌علاوه، مسأله پیش‌فرض‌ها در علوم خود مسئله‌ای بسیار مهم است. در این پیش‌فرض‌ها بسیاری امور فرهنگی، تمدنی و ارزشی می‌تواند دخالت داشته باشد.
آملی لاریجانی با اشاره به برخی آثار علمی در مغرب‌زمین که به این موضوع پرداخته‌اند خاطرنشان کرد: نمی‌توان گفت که پیش‌فرض‌ها از درون خود علم می‌آیند. این پیش‌فرض‌ها گاه از ناحیه تمدن‌ها و ایدئولوژی‌ها می‌آید. «گادامر» فیلسوف آلمانی معروف که در کتاب کلاسیک و مشهور خود با عنوان «حقیقت و روش» به‌کرّات بحث پیش‌فرض‌ها و پیش‌دانسته‌ها را مطرح کرده و می‌گوید که نگاه پوزیتیویستی حاکم بر علوم که در قرن ۱۸ و در عصر روشنگری مورد تأکید قرار داشت مردود است و هر فهمی نیازمند پیش‌فهم‌ها و پیش‌دانسته‌ها است. این پیش‌فهم‌ها و پیش‌دانسته‌ها می‌تواند حتی شامل پیش‌داوری‌ها هم باشد.
اینکه گفته شود «علم دینی» نداریم، استدلال سخیفی است
رئیس قوه قضاییه افزود: اینکه گفته می‌شود ریاضی، ریاضی است و ما علم دینی نداریم استدلال سخیفی است. آیا با همین روش می‌توان گفت که دانش‌آموز، دانش‌آموز است و دانش‌آموز کلاس اول و دوم معنا ندارد؟ وقتی یک مقوله یا شیء دارای صفتی باشد، متصف به آن صفت می‌شود و ما باید بررسی کنیم که این صفت وجود دارد یا خیر. باید ببینیم در چه علومی ارزشها و مقولات دینی می‌توانند ورود کنند و در کجا. با حرفهای بسیطِ این‌گونه نمی‌توان بحث‌های مهم و دقیق و مردافکن فلسفی در باب ورود ارزشها و پیش‌فهم‌ها و پیش‌فرض‌ها را به ساحت علوم و خصوصاً علوم انسانی منکر شد.
آیت الله آملی لاریجانی با اشاره به ارزش های اخلاقی که امروزه از سوی علم‌شناسان در ساختار علم مورد تبیین قرار گرفته است، تصریح کرد: یکی از فلاسفه مشهور غرب به‌نام «پاتنم» کتابی با عنوان «فروریختن فاصله بین ارزشها و واقعیت» به‌رشته تحریر درآورده و در این کتاب از نگاه مبتنی بر وجود فاصله میان ارزشها و واقعیت انتقاد کرده است. بسیاری دیگر از فیلسوفان علم در مغرب‌زمین نیز همین دیدگاه را دارند.
رئیس قوه قضاییه تأکید کرد: همه مسئولان از جمله بنده که کارهای اصلی دیگری داریم باید توجه کنیم که وقتی می‌خواهیم وارد یک مقوله شویم اگر زمان برای مطالعه کافی پیرامون آن مقوله نداریم ضرورتی ندارد حرف‌هایی بزنیم که مستند واقع شود و مورد انتقاد صاحب‌نظران قرار گیرد. اینکه گفته می‌شود پول‌های زیادی دراین زمینه خرج کرده‌ایم باید پرسید که چه‌میزان هزینه در این عرصه صرف شده و جمهوری اسلامی برای چنین بحث مهمی چقدر سرمایه گذاشته است؟ برای نتیجه‌بخش بودن چنین کار عظیمی باید صدها نفر بسیج شوند و نباید توقع داشت که در کوتاه‌مدت نتیجه‌ای به دست آید.
آملی لاریجانی تصریح کرد: حیف است که مسائلی به این اهمیت به‌صورت غیرعلمی، غیرصحیح، غیرفنی و کاملاً عامیانه مورد حمله قرار گیرد زیرا چنین رویکردی فضا را برای کار و تحقیق آزادانه تنگ می‌کند. بنده بحث‌های مبسوطی در این زمینه داشته‌ام و در جلسات مربوط به این بحث نیز راه‌های متعددی نشان داده‌ام که با استفاده از آنها که مبتنی بر نظریات خود فیلسوفان غربی هم هست می‌توان قائل به ورود دین و ارزشها به ساحت علم شد و اگر امروز سخن از شکست خوردن این پروژه به‌میان می‌آید باید گفت که اسلامی کردن علوم به‌عنوان یک موضوع مهم فلسفی، کلامی و دینی شکست نخورده بلکه این شکست خوردن توهم کسانی است که بیشتر کار سیاسی می‌کنند تا کار دقیق علمی و فلسفی.