انسان مدار و محور تعالی وقوفناپذیر هستی است
نخستین همایش ابعاد وجودی انسان از منظر قرآن کریم، سنت و متفکران مسلمان با حضور استادان، محققان و صاحبنظران این حوزه ۲۸ و ۲۹ مهر ماه جاری در دانشکده ی الهیات و معارف اسلامی برگزار شد
دکتر احمدوند سخنرانی خود را با طرح این مسئله و پرسش که انسان چگونه موجودی است آغاز کردند. وی با تاکید بر پاک بودن سرشت انسان و با اشاره به مصدایق آیات قرآنی آن اظهار داشت: بررسی این موضوع از پرسشهای دائمی اغلب حوزههای علمی و آکادمیک است. چنانچه برخی انسان را گرگ انسان پنداشته و زمینه ساز حکومتهای استبدادی دانستهاند، برخی او را موجودی پاک سرشت اما مدعی و علاقمند به مالکیت دانستهاند که زمینهساز حکومتهای مشروطه و تفکیک قوا تلقی کردهاند، ایشان اضافه کردند: عده ای انسان را از گوهری پاک و ناب و خلیفهالله دانستهاند که مصداق آیه شریفه “و نفخت فیه من روحی” است که از روح خدا در او دمیده شده است و زمینه ساز حکومت های الهی- مردمی. و برخی نیز او را ابزار ساز و Homo Faber و زمینهساز تمدن وترقی جامعه دانسته اند. همه اینها نشان میدهد که انسان موجودی پیچیده است.
معاون پژوهشی دانشگاه در ادامه ضمن بررسی ابعاد وجودی مختلف انسان بیان داشت: درمجموع پنج پاسخ سیستماتیک و نهادمند برای این رسیدن به پاسخ بدست آمده، که منشاء پنج رویکرد مختلف برای شناخت انسان شده است .
دکتر احمدوند رویکرد اول را پاسخ بیولوژیک ارائه شده توسط دانشمندان که انسان را یک هستی بیولوژیک یا حیوانی با ساختار خاص دانسته که در طول میلیونها سال تکامل پیدا کرده است ( نظریه داروینیسم) بیان کرده و افزود: بر این اساس شناخت او مستلزم کسب اطلاعات بیشتر راجع به اوضاع بیولوژیک و جسمی او است. این رویکرد وجوه معنوی و روحی انسان را مورد غفلت قرار داده است.
دکتر احمدوند دومین رویکرد را پاسخ فلسفی که توسط فلاسفه ارائه شده و انسان را یک حیوان ناطق میداندبرشمرد و اظهار داشت: این رویکرد بر ظرفیتها، امکانات و انتخاب های انسان تأکید داشته و چون نطق یکی از ظرفیتها و امکانهای کشف شده انسان است، لذا برای شناخت او باید دنبال ظرفیتهای دیگر او گشت. وی اضافه کرد: براین اساس و در این رویکرد فیلسوف به سان یک معمار، هنرمند، مهندس و حتی ادیب به دنبال کشف امکان های جدید وجودی انسان است که البته در مورد این پاسخ هم گفتهاند که نطق خاص انسان نیست بلکه سایر موجودات نیز نطق میکنند ولی انسان توان درک آن را ندارد.
وی پاسخ عرفانی و شهودی که توسط عرفا ارائه شده و انسان را نه فقط جسم یا اهل نطق بلکه اهل شهود می داند را سومین رویکرد این شناخت معرفی و بیان داشت: پاسخ شهودی مستلزم نوعی اتحاد میان شهودکننده و شهود شونده است. انسان همانطور که ذات خود و حالات درونی خود مثل غم و شادی و عاقل بودن را بی واسطه ادراک میکند مفهوم انسان را به همین نحو شهود میکند، یعنی وجود آنها را در وجود خود میبیند. ایشان افزود: تعریف شهودی تعریف با قلب ( مرحلهای بالاتر از عقل است) که در قالب کلمات و الفاظ نمیگنجد و فقط در قالب تمثیل و تشبیه ذکر میشود که اغلب نیز خطاپذیرند. غیر از علم حضوری معصومان، تعاریف شهودی مبتنی بر پیش فرضهای جامعه.
عضو هیات علمی دانشگاه پاسخ فرهنگی که توسط انسانشناسان که انسان را نه یک ارگانیسم بیولوژیک بلکه یک هستی فرهنگی میداندرا به عنوان چهارمین رویکرد این شناخت برشمرد و اظهار داشت: این رویکرد بر آن است که چون ما یک فرهنگ واحد نداریم، انسان واحد هم نداریم. لذا برای شناخت انسان باید تنوع انسانها مورد مطالعه و به عبارت دقیقتر بهجای نظریههای مربوط به فهم ماهیت انسان ما نیازمند شناخت شیوههای زندگی انسان هستیم.
معاون پژوهشی دانشگاه پاسخ وحیانی ارائه شده توسط متألهان که انسان را یک هستی معنوی دانسته به عنوان رویکرد پنجم این شناخت برشمرد و بیان داشت: بر اساس این شناخت انسان دارای یک هستی معنوی است که جسم او کانال به فعلیت رساندن ظرفیتهای روحی و معنوی او است. وی خاطر نشان کرد: انبیاء الهی نیز برای کمک به باورسازی این ظرفیتها آمدهاند و انسان در این رویکرد در هر لحظه در حال ظرفیتسازی جدیداست به طوری که همه هستی جلوهای از این حرکت متعالی و رو به جلوست و انسان محور و مدار این تعالی وقوفناپذیر هستی است.
معاون پژوهشی دانشگاه در خاتمه سخنانش از همه برگزار کنندگان به ویژه دبیر محترم همایش، ریاست و معاون محترم دانشکده الهیات و معارف اسلامی و همه مجریان و صاحبان مقالات و دانشجویان شرکت کننده در این همایش سپاسگزاری واظهار امیدواری کرد که این نشست فتح باب سلسله نشست هائی برای شناخت علمی و آکادمیک مقام انسان باشد.
منبع: اشراق نیوز